Потписниците на оваа повелба се посветени, под будното око на граѓаните, на партнерски пристап насочен кон подобро препознавање на асоцијативниот живот во нашата земја и интензивирање на нивната соработка во служба на општ интерес. Државниот, „Mouvement associatif“, призната деноминација на здружението, придружувано од претставниците на локалните власти,ја обновува и јакне повелбата потпишана на стогодишнината од законот од 1901 година. Локалните власти и здруженија денес се суштински партнери на овие
територии.
Целта на ова истражување е да даде објективна анализа за користењето на европските фондови од страна на општините, односно да ги проучи клучните предизвици со кои се соочуваат општините при аплицирањето и спроведувањето европски проекти и да предложи мерки за поголемо вклучување и поквалитетно искористување на ЕУ фондовите од страна на општините во Република Македонија.
Целта на истражувањето "Учество на граѓанските организации во прекугранична соработка" е да даде јасна слика за учество на граѓанските организации од Република Македонија во програмите за прекугранична соработка, фокусирајќи се на следните прашања:
- Учество на граѓанските организации во проекти за прекугранична соработка,
- Учество на граѓанските организации во процесот на планирање и донесување на одлуки во програмите за прекугранична соработка,
- Соработка меѓу граѓанските организации, општините и другите чинители во проекти за прекугранична соработка.
Реформи во Јавната администрација и локалните власти во земјите од источното партнерство се смета за една од главните цели што треба да се постигне во наредните години што се рефлектираше во прегледот на Европската соседска политика во 2015 година, како и подвлечена во акциониот план CORLEAP 2016-2017. Темата е релевантна и во договорите за здруженија потпишани од Грузија, Украина и Молдавија. Тешкотиите се очигледни, бидејќи тие се однесуваат на истата организација на државата и односот меѓу граѓаните и властите (како на национално, така и на локално ниво).
Реформата во јавната администрација НЕ е суштински законодавен процес, но строго е поврзан со културниот и системски елементи во заедницата. Затоа е од суштинско значење да се земе предвид постоењето / непостоењето на врската помеѓу институциите и граѓаните. Законодавството не може да се развие без да се размисли за постојан процес на информирање, дијалог и размена со граѓаните што ќе воспостави доверба од обете страни што потоа ќе им овозможи на законите/ одредбите да имаат одредена шанса за спроведување.
Актери за демократија: граѓанското општество наспроти локалните власти. Многу често, погрешно, децентрализираната соработка (но не само таа) ги смета избраните претставници како единствен „чист“ израз на локалната демократија. Денес, кога репрезентативната демократија поминува низ тежок период, се прашуваме колку избраниот претставник би можел да биде единствениот демократски глас или актер, за да може да ги пренесе овие капацитети во децентрализирана соработка. Нашата основна претпоставка е дека демократското граѓанско општество, управувано со демократски правила и почитување на критериумите за членство и финансиски одговорно, е реален актер на демократијата. Граѓаните учествуваат со членство, со мислења и активности (честопати многу повеќе отколку што е случај во самите политички партии). Тие дури би можеле да учествуваат во големи, прекугранични движења, многу пошироки и влијателни од самите политички партии. Затоа, тие би можеле да се сметаат целосно, и без никакви сомнежи, вистински актери на демократијата.
Локалните власти и локалните заедници се најефективните решавачи на проблеми, ако имаат можности да имаат свое одлучување и ресурси. Процесот на децентрализација и зајакнување на локалните заедници и партиципативен пристап се едни од најпредизвикувачките работи од овие последни години во земјите од Источното партнерство. Благодарение на децентрализираната соработка, која ги вклучува локалните власти и локалните заедници во меѓународна соработка, можно е да се развијат проекти и активности кои ја поддржуваат локалната демократија и економскиот и социјалниот развој. Тие исто така создаваат силни врски помеѓу заедниците и граѓаните, создаваат дијалог и доверба.
На иницијатива на градоначалникот на град Гдањск - Полска, беше спроведено истражување со организации и височини кои претставуваат прашања од граѓанското општество и имаат локални канцеларии во земјите од Источното партнерство.
Локалната самоуправа ги потенцира правото и способноста на локалната надлежните органи, во рамките на законот, да го регулираат и управуваат со значителниот удел во јавните работи. Во локалната демократија тоа е право им се доделува на советите или собранијата составени од членови кои се слободни избрани со тајно гласање и директно одговараат на нивната локална изборна единица. Ова се придржува кон принципот на супсидијарност, кој гарантира дека проблемите се решаваат од страна на оние институции и групи од граѓанското општество, кои се најкомпетентни и најблиски до граѓаните.
Сметајќи дека целта на Советот на Европа е да се постигне поголемо единство меѓу нејзините членки со цел да се зачуваат и реализираат идеалите и принципите што се нивното заедничко наследство; Имајќи предвид дека еден од методите со кои треба да се постигне оваа цел е преку договори од областа на администрацијата;
Во 2007 година, Владата на Република Македонија ја усвои првата Стратегија за соработка на Владата со граѓанското општество и Акциониот план 2007-2011 година. Така, Владата ја истакна важноста на граѓанското општество во целина, со што се отвори основата за нејзината соработка со ГО и презеде систематски пристап во зајакнувањето на основните услови за побрз и поефикасен развој на овој сектор.
Со овој закон се уредуваат: надлежностите на општината; непосредното учество на граѓаните во одлучувањето; организацијата и работата на органите на општината; општинската администрација; актите на органите; имот-сопственост на општината; надзорот над работата на органите на општината; распуштањето на советот на општината; механизмите на соработка меѓу општините и Владата на Република Македонија; месната самоуправа; заштитата на локалната самоуправа; утврдување на службени јазици во општините и други прашања од значење за локалната самоуправа.
Главната цел на студијата е увид во механизмите за меѓусекторска соработка и дијалошки механизми на локално ниво и на таа основа да се донесат серија препораки за понатамошен развој на методологијата и транспарентен систем за финансиска и нефинансиска поддршка за граѓанските организации, на локално ниво.
На кој начин општините ги поддржуваат граѓанските организации? Дали соработката помеѓу локалната самоуправа и граѓанскиот сектор е подобрена? Кои општини јавно објавиле повик за проекти? Публикацијата “Истражување на финансиската и нефинансиската поддршка на граѓанските организации од локалните власти” ги содржи одговорите на овие прашања и многу повеќе.
Од почетокот на процесот на децентрализација во 2005 година, повеќе организации спроведуваа програми за градење на капацитетите на општинските органи. Со последните локални избори во земјата во 2017 година беа етаблирани новите состави на општинските совети и функцијата член/членка на совет ја презедоа вкупно 1347 избрани претставници и претставнички во сите 81 единица на локалната самоуправа(ЕЛС). Голем дел од нив за првпат стапија на советничката функција. Мисијата на ОБСЕ во Скопје во целиот овој период спроведува програми за поддршка на избраните претставници и претставнички во општинските совети.
Реформата на локалната самоуправа на Косово стана видно прашање на почетокот на октомври 2002 година, со објавувањето на Седумте плански точки за Митровица, од страна на тогашниот специјален претставник на генералниот секретар на Обединетите нации (ООН), Мајкл Штајнер. Планот на Штајнер се понуди да ја децентрализира локалната власт како замена за учеството на косовските Срби на локалните избори од октомври 2002 година. Иако понудата до српската заедница имаше сомнителен успех во оваа насока, децентрализацијата остана на агендата, при што специјален претставник на генералниот секретар повика на поширок процес опфаќајќи ги сите Косовски општини.
Овој водич има за цел да им даде на финансиерите концизен преглед на новите области што се повеќе влијаат на нивната работа. Сепак, треба да се истакнне затоа што демократското управување е толку сложено, дифузно и разнолико - и пред сè, затоа што оваа работа се менува и расте толку брзо - овој водич не можеме да го сметаме за исцрпен опис на полето и може да биде застарен за многу брзо време. Еден аспект на здрава локална демократија е ефективноста на владата и раководството на избраните функционери. Но, еден фундаментален аспект и поважниот за финансиерите е поширокиот однос меѓу граѓаните и институциите кои обезбедуваат услуги, донесуваат јавни одлуки и реагираат на загриженоста на луѓето. (Во овој водич, ќе го дефинираме терминот „граѓани“ што се однесува на сите видови на жители, не само на граѓани во правна смисла.) Најочигледен од овие институции е локалната самоуправа, но фондациите, непрофитните организации, деловните активности, другите владини агенции и институциите, сите играат важни улоги во решавањето на јавните проблеми.
Оваа публикација е подготвена за потребите на Институтот за човекови права „Лудвиг Болцман“ – БИМ-ФВ, Скопје, во рамките на проектот „Социјална инклузија и човекови права во Македонија“. Целта на проектот е примена на пристапот заснован на човековите права на полето на намалување на сиромаштијата и социјалната исклученост на национално и на локално ниво, што вклучува идентификување на ранливите групи, нивно директно вклучување во процесите на донесување одлуки што ќе влијаат врз нивниот живот, како и воспоставување систем за мониторинг и отчетност на носителите на обврски. Предмет на оваа анализа беше утврдување на состојбата, односно на потребите во однос на социјалното вклучување на локално ниво во следниве шест општини: Штип, Прилеп, Кичево, Сарај, Чашка и Радовиш.
Спектакуларно напредување на локалната и регионалната демократија беше главна иновација на демократијата од 20 век. Признавањето на локалната демократија од земјите членки на Советот на Европа доведе до изработка на Европската повелба за локална самоуправа - првиот меѓународно обврзувачки договор со кој се гарантираат правата на заедниците и нивните избрани органи. Овој текст, кој ја потврдува улогата на заедниците како прво ниво за практикување демократија има за цел да стане пример за меѓународен договор во оваа област.
Еден од најделотворните механизми за зголемување на учеството и вклученоста на граѓаните во процесот на управување и за подобрување на стабилноста и безбедноста на заедниците е токму децентрализацијата. Децентрализацијата претставува процес за кој е потребно одржливо и организирано залагање на институциите вклучени на локално и централно ниво. Овој процес повлекува и постојано прилагодување на односите помеѓу разните учесници по пат на постојан дијалог и комуникација.