Потписниците на оваа повелба се посветени, под будното око на граѓаните, на партнерски пристап насочен кон подобро препознавање на асоцијативниот живот во нашата земја и интензивирање на нивната соработка во служба на општ интерес. Државниот, „Mouvement associatif“, призната деноминација на здружението, придружувано од претставниците на локалните власти,ја обновува и јакне повелбата потпишана на стогодишнината од законот од 1901 година. Локалните власти и здруженија денес се суштински партнери на овие
територии.
Актери за демократија: граѓанското општество наспроти локалните власти. Многу често, погрешно, децентрализираната соработка (но не само таа) ги смета избраните претставници како единствен „чист“ израз на локалната демократија. Денес, кога репрезентативната демократија поминува низ тежок период, се прашуваме колку избраниот претставник би можел да биде единствениот демократски глас или актер, за да може да ги пренесе овие капацитети во децентрализирана соработка. Нашата основна претпоставка е дека демократското граѓанско општество, управувано со демократски правила и почитување на критериумите за членство и финансиски одговорно, е реален актер на демократијата. Граѓаните учествуваат со членство, со мислења и активности (честопати многу повеќе отколку што е случај во самите политички партии). Тие дури би можеле да учествуваат во големи, прекугранични движења, многу пошироки и влијателни од самите политички партии. Затоа, тие би можеле да се сметаат целосно, и без никакви сомнежи, вистински актери на демократијата.
Локалните власти и локалните заедници се најефективните решавачи на проблеми, ако имаат можности да имаат свое одлучување и ресурси. Процесот на децентрализација и зајакнување на локалните заедници и партиципативен пристап се едни од најпредизвикувачките работи од овие последни години во земјите од Источното партнерство. Благодарение на децентрализираната соработка, која ги вклучува локалните власти и локалните заедници во меѓународна соработка, можно е да се развијат проекти и активности кои ја поддржуваат локалната демократија и економскиот и социјалниот развој. Тие исто така создаваат силни врски помеѓу заедниците и граѓаните, создаваат дијалог и доверба.
Локалната самоуправа ги потенцира правото и способноста на локалната надлежните органи, во рамките на законот, да го регулираат и управуваат со значителниот удел во јавните работи. Во локалната демократија тоа е право им се доделува на советите или собранијата составени од членови кои се слободни избрани со тајно гласање и директно одговараат на нивната локална изборна единица. Ова се придржува кон принципот на супсидијарност, кој гарантира дека проблемите се решаваат од страна на оние институции и групи од граѓанското општество, кои се најкомпетентни и најблиски до граѓаните.
Сметајќи дека целта на Советот на Европа е да се постигне поголемо единство меѓу нејзините членки со цел да се зачуваат и реализираат идеалите и принципите што се нивното заедничко наследство; Имајќи предвид дека еден од методите со кои треба да се постигне оваа цел е преку договори од областа на администрацијата;
Во 2007 година, Владата на Република Македонија ја усвои првата Стратегија за соработка на Владата со граѓанското општество и Акциониот план 2007-2011 година. Така, Владата ја истакна важноста на граѓанското општество во целина, со што се отвори основата за нејзината соработка со ГО и презеде систематски пристап во зајакнувањето на основните услови за побрз и поефикасен развој на овој сектор.
Со овој закон се уредуваат: надлежностите на општината; непосредното учество на граѓаните во одлучувањето; организацијата и работата на органите на општината; општинската администрација; актите на органите; имот-сопственост на општината; надзорот над работата на органите на општината; распуштањето на советот на општината; механизмите на соработка меѓу општините и Владата на Република Македонија; месната самоуправа; заштитата на локалната самоуправа; утврдување на службени јазици во општините и други прашања од значење за локалната самоуправа.
Главната цел на студијата е увид во механизмите за меѓусекторска соработка и дијалошки механизми на локално ниво и на таа основа да се донесат серија препораки за понатамошен развој на методологијата и транспарентен систем за финансиска и нефинансиска поддршка за граѓанските организации, на локално ниво.
На кој начин општините ги поддржуваат граѓанските организации? Дали соработката помеѓу локалната самоуправа и граѓанскиот сектор е подобрена? Кои општини јавно објавиле повик за проекти? Публикацијата “Истражување на финансиската и нефинансиската поддршка на граѓанските организации од локалните власти” ги содржи одговорите на овие прашања и многу повеќе.
Од почетокот на процесот на децентрализација во 2005 година, повеќе организации спроведуваа програми за градење на капацитетите на општинските органи. Со последните локални избори во земјата во 2017 година беа етаблирани новите состави на општинските совети и функцијата член/членка на совет ја презедоа вкупно 1347 избрани претставници и претставнички во сите 81 единица на локалната самоуправа(ЕЛС). Голем дел од нив за првпат стапија на советничката функција. Мисијата на ОБСЕ во Скопје во целиот овој период спроведува програми за поддршка на избраните претставници и претставнички во општинските совети.
Реформата на локалната самоуправа на Косово стана видно прашање на почетокот на октомври 2002 година, со објавувањето на Седумте плански точки за Митровица, од страна на тогашниот специјален претставник на генералниот секретар на Обединетите нации (ООН), Мајкл Штајнер. Планот на Штајнер се понуди да ја децентрализира локалната власт како замена за учеството на косовските Срби на локалните избори од октомври 2002 година. Иако понудата до српската заедница имаше сомнителен успех во оваа насока, децентрализацијата остана на агендата, при што специјален претставник на генералниот секретар повика на поширок процес опфаќајќи ги сите Косовски општини.
Оваа публикација е подготвена за потребите на Институтот за човекови права „Лудвиг Болцман“ – БИМ-ФВ, Скопје, во рамките на проектот „Социјална инклузија и човекови права во Македонија“. Целта на проектот е примена на пристапот заснован на човековите права на полето на намалување на сиромаштијата и социјалната исклученост на национално и на локално ниво, што вклучува идентификување на ранливите групи, нивно директно вклучување во процесите на донесување одлуки што ќе влијаат врз нивниот живот, како и воспоставување систем за мониторинг и отчетност на носителите на обврски. Предмет на оваа анализа беше утврдување на состојбата, односно на потребите во однос на социјалното вклучување на локално ниво во следниве шест општини: Штип, Прилеп, Кичево, Сарај, Чашка и Радовиш.
Еден од најделотворните механизми за зголемување на учеството и вклученоста на граѓаните во процесот на управување и за подобрување на стабилноста и безбедноста на заедниците е токму децентрализацијата. Децентрализацијата претставува процес за кој е потребно одржливо и организирано залагање на институциите вклучени на локално и централно ниво. Овој процес повлекува и постојано прилагодување на односите помеѓу разните учесници по пат на постојан дијалог и комуникација.
За правилно функционирање на Советот како „законодавно“ тело на локално ниво, кое ја води политиката и ги усвојува актите во општината, од суштинско значење е неговите членови и членки да поседуваат критични знаења во врска со законските права и надлежности кои тие ги имаат како избрани претставници/претставнички. Оттука, сметаме дека овој Прирачник во голема мера ќе го олесни добивањето на потребни знаења на членовите и членките на општинските совети, ќе разреши некои од дилемите со кои членовите и членките на советите се соочуваат во врска со законското работење. На крајот се надеваме дека употребата на Прирачникот ќе придонесе кон поголема ефикасност, ефективност, транспарентност и спроведување на надзор во вршењето на советничката функција на локално ниво. Прирачникот дава можност за размислување, односно го отвора хоризонтот за натамошно дејствување и креирање на поголема политичка волја од локалните избрани претставници и претставнички во насока на развивање на локалната демократија.
Проектот насловен како „Добро владеење на општинската демократија и граѓанското учество на ниво на локална самоуправа“ содржи активности кои се насочени кон иницирање општествени промени на локално ниво во РМ, во насока на доследно практикување на демократските вредности и непречено учество на граѓаните во одлучувањето на локално ниво. Со истражување на состојбите во 8 избрани општини во РМ од аспект на: нивното управувањето со јавните финансии, фискалната транспарентност, контролата и ревизијата на трошењето на јавните пари, преземените реформски активности и иницијативи од граѓаните во последните 3 години, ќе се добијат информации за видот и квантумот на преземени активности на локално ниво по иницијатива на граѓаните.
Денес, Советот на европски општини и региони (ЦЕМР) е најшироката организација што ги претставува Европските локални и регионални влади. Нејзините членови се 54 национални здруженија на општини и региони од 40 европски земји, кои претставуваат над 100 000 локални и регионални власти. Нашата сила се потпира на силна соработка помеѓу Генералниот секретаријат, со седиште во Брисел и Париз, експерти од нашите здруженија членки и активни локални и регионални политичари. Заедно, ние се залагаме за вистинско партнерство помеѓу сите чинители на европското управување и за примена на принципот каде треба да се справат со најнискиот или најмалку централизираниот надлежен орган.
Иницијатива за реформи на локалната самоуправа и јавните служби (LGI), како една од програмите на Институтот отворено општество (ОСИ), е меѓународна организација за развој и давање грантови, посветена на поддршката на добро управување во земјите од Централна и Источна Европа (ЦИЕ) и Ново независните држави (НИС). Иницијатива за реформи на локалната самоуправа и јавните служби се обидува да ја исполни своjата мисија преку иницирање на истражување и поддршка на развојни и оперативни активности од областа на децентрализацијата, формирањето на јавната политика и реформата на јавната администрација.
Граѓанскиот сектор, покрај јавниот и деловниот сектор, претставува важен партнер на локалната самоуправа во креирање и реализирање иницијативи за подобар живот на граѓаните. Токму улогата на граѓанските организации е да ја застапува својата целна група (граѓаните) и нивните потреби пред локалната самоуправа. Еден од клучните процеси во работењето на локалната самоуправа е програмирањето на финансиските средства кои треба да бидат искористени за решавање на клучните предизвици на граѓаните. Во рамките на тој процес,граѓанските организации треба да играат поголема улога. Градот Скопје вложува напори за зголемена поддршка на граѓаните преку здруженија на граѓани, фондации, кои се мост кон локалното население. Токму затоа, оваа Стратегија претставува двонасочен канал за комуникација на Градот со граѓанските организации.
Во последните дваесет години во нашата држава значително се зголемува улогата на граѓанските организации во процесот на развој на демократското општество, унапредувањето на нивото на демократија и квалитетот на животот на локално и национално ниво. Нивната успешност во реализирањето на овие цели во голема мера зависи од соработката со локалните власти и поддршката што ја добиваат од нив.
Што е "Отворен град"?
За да можат граѓаните да ги почувствуваат придобивките од отворените податоци, градовите во денешно време треба да прават многу повеќе од единствено отворање на своите податоци. Градските власти треба заеднички да работат со граѓаните и да ги користат отворените податоци за решавање на локалните проблеми и предизвици.